Γονιμότητα και αναπαραγωγή
Επειδή τα παιδιά δεν τα φέρνει ο πελαργός, ολοένα και περισσότερα ζευγάρια, αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας, καταφεύγουν τα τελευταία χρόνια σε διάφορες μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Στην όλη διαδικασία συμμετέχει μια σειρά ειδικών επιστημόνων, μεταξύ των οποίων και ο εμβρυολόγος, ο οποίος παίζει καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη του θαύματος της γεννήσεως.
Τα τελευταία χρόνια, η εξωσωματική γονιμοποίηση μπήκε δυναμικά στη ζωή μας, καθώς όλο και μεγαλύτερος αριθμός ζευγαριών που δυσκολεύονται να αποκτήσουν παιδί, καταφεύγει σε αυτό που ονομάζεται υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, ενώ στην Ελλάδα, σήμερα, το 3% των παιδιών γεννιούνται με την εφαρμογή των συγκεκριμένων μεθόδων.
Τη λύση στα προβλήματα υπογονιμότητας δίνει στο ζευγάρι ο γυναικολόγος, ο ουρολόγος-ανδρολόγος ή ο ενδοκρινολόγος και γενικά οι μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σήμερα συμπεριλαμβάνουν την εξωσωματική γονιμοποίηση, τη μικρογονιμοποίηση και την σπερματέγχυση.
Ποια είναι όμως η διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις τεχνικές; Για τις θεραπευτικές αποφάσεις υπεύθυνος είναι πάντοτε ο κλινικός γιατρός. Ποια είναι τότε η συνεισφορά του εμβρυολόγου στην υπογονιμότητα;
Ο ρόλος του εμβρυολόγου
Ο εμβρυολόγος είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία του εργαστηρίου που χειρίζεται τους γαμέτες, δηλαδή το ωάριο και το σπερματοζωάριο. Έτσι, σε γενικές γραμμές, θα πρέπει να φέρει σε επαφή το ωάριο, που ο γυναικολόγος έχει πάρει από τη γυναίκα, με τα σπερματοζωάρια που έχει απομονώσει από το δείγμα σπέρματος του συζύγου.
Συνήθως για κάθε ωάριο θα χρειαστούν κάποιες χιλιάδες σπερματοζωαρίων. Ωάριο και σπερματοζωάρια θα ενωθούν μόνα τους στο εργαστήριο και λίγες ώρες μετά θα αρχίσουν να δημιουργούνται τα πρώτα κύτταρα του εμβρύου. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις στις οποίες το δείγμα του σπέρματος δεν έχει αρκετά σπερματοζωάρια και τότε καταφεύγει κανείς στην μέθοδο της μικρογονιμοποίησης.
Κατά την μικρογονιμοποίηση για κάθε ωάριο χρησιμοποιείται ένα μόνο σπερματοζωάριο, το οποίο τοποθετείται μηχανικά μέσα στο ωάριο και πάλι δημιουργούνται στο εργαστήριο τα πρώτα κύτταρα του εμβρύου.
Σπερματέγχυση
Αντίθετα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά στη σπερματέγχυση. Ο εμβρυολόγος θα κατεργαστεί, όπως λέμε, το δείγμα του σπέρματος και θα απομονώσει τα σπερματοζωάρια που θα μπορούσαν να γονιμοποιήσουν. Αυτά τα κατεργασμένα σπερματοζωάρια τώρα θα πάρει ο γυναικολόγος και θα τα τοποθετήσει στη μήτρα της γυναίκας, όπου θα συναντήσουν, στο φυσικό τους περιβάλλον πλέον το ωάριο. Η σπερματέγχυση είναι μια απλή τεχνική. Για να έχει όμως καλό αποτέλεσμα θα πρέπει το δείγμα σπέρματος να είναι αρκετά καλής ποιότητας.
Επιλογή της σωστής μεθόδου
Κλασική εξωσωματική, μικρογονιμοποίηση ή σπερματέγχυση είναι διαθέσιμα και δυνατά όπλα στον αγώνα της υπογονιμότητας. Πώς επιλέγει όμως το ζευγάρι τη σωστότερη μέθοδο; Την απόφαση θα την πάρει με τη βοήθεια του κλινικού γιατρού. Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές καταστάσεις που προκαλούν υπογονιμότητα και σε αρκετές περιπτώσεις σημαντικό ρόλο παίζει η ποιότητα του σπέρματος. Η πρώτη πάντοτε εξέταση του άνδρα, το σπερμοδιάγραμμα, θα δώσει πληροφορίες που θα καθορίσουν τη θεραπευτική οδό.
Το σπερμοδιάγραμμα, με το οποίο ασχολούμαι προσωπικά, είναι μια εξέταση ιδιόμορφη και με υποκειμενική εκτίμηση των παραμέτρων. Κατά συνέπεια, χρειάζεται προσοχή και καλή εκπαίδευση. Συνεχής εκπαίδευση και συμμετοχή σε συστήματα εξωτερικού ποιοτικού ελέγχου είναι στοιχεία, τα οποία εξασφαλίζουν ένα αξιόπιστο εργαστηριακό αποτέλεσμα. Η διερεύνηση του ανδρικού παράγοντα δεν σταματάει βέβαια στο σπερμοδιάγραμμα.
Ειδικά το τελευταίο διάστημα, ιδιαίτερη σημασία έχουν αποκτήσει εξετάσεις, α οποίες καθορίζουν τη γονιμοποιητική ικανότητα των σπερματoζωαρίων, εξετάσεις δηλαδή που καθορίζουν πόσο εύκολα ή δύσκολα το σπερματοζωάριο θα μπορέσει να εισχωρήσει στο ωάριο ώστε να το γονιμοποιήσει. Με αυτό τον τρόπο πιστεύουμε ότι θα μπορέσουμε να καταλάβουμε γιατί ορισμένα ζευγάρια παρουσιάζουν υπογονιμότητα ενώ όλες οι άλλοι παράμετρα που ελέγχθηκαν είναι καλές. Σε άλλες περιπτώσεις αποτέλεσμα τέτοιων εξετάσεων καθορίζει την επιλογή της θεραπευτικής διαδικασίας. Πολλές χώρες, όπως για παράδειγμα ο Καναδάς, έχουν καθιερώσει τις εξετάσεις αυτές σαν εξετάσεις ρουτίνας.
Η σύλληψη ενός παιδιού είναι σίγουρα ένα πoλυπαραγoντκό ιατρικό με ψυχολογικό υπόβαθρο ή όπως συνηθίζω να λέω ένα μαγικό φαινόμενο. Αν και είμαστε μακριά από το να το κατανοήσουμε και να το περιγράψουμε με απλά λόγια, γίνονται συνέχεια προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Πίστη μας και ανάγκη μας, ως εμβρυολόγοι είναι να μπορέσουμε μέσα από την γνώση για τις σωστές εργαστηριακές τεχνικές, να συνεισφέρουμε με τον πιο ουσιαστικό τρόπο στις προσπάθειες του γιατρού, για τη σωστή αντιμετώπιση του υπoγόνιμoυ ζευγαριού.
