Οι ορμόνες των γεννητικών αδένων
Το σώμα μας είναι το τελειότερο βιοχημικό εργαστήριο, αποτελείται από χημικές ουσίες και άτομα, όπως καθετί που μας περιβάλλει. Ακόμη και τα συναισθήματά μας όπως ο θυμός, η μητρική στοργή η αφοσίωση, μέχρι και ο έρωτας ή η ηδονή, ενεργοποιούνται από χημικά μόρια! Οι ορμόνες είναι ουσίες υπεύθυνες για την επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων οργάνων και ρυθμίζουν συγκεκριμένες λειτουργίες.
Έτσι, η λειτουργία των γεννητικών αδένων του άντρα και της γυναίκας ρυθμίζονται από βιολογικά δραστικές ουσίες που ονομάζονται γοναδοτροπίνες. Είναι ορμόνες που παράγονται από έναν αδένα που υπάρχει στον εγκέφαλο και λέγεται αδενοϋπόφυση (πρόσθιος λοβός της υπόφυσης). Οι γοναδοτροπίνες είναι γλυκοπρωτείνες και είναι γνωστές με τα αρχικά της αγγλικής ονομασίας τους, πρόκειται για την FSH (ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη) και την LH (ωχρινοποιητική ορμόνη). Από την αδενοϋπόφυση εκκρίνεται και η PRL (προλακτίνη) που είναι μια πεπτιδική ορμόνη.
Η FSH στη γυναίκα προκαλεί την ωρίμανση των ωοθυλακίων στην ωοθήκη και εμφανίζει τη μέγιστη τιμή της στο μέσο του κύκλου, κατά την ωοθυλακιορρηξία. Τα επίπεδά της είναι χαμηλά προ της ήβης αλλά μετά την εμμηνόπαυση αυξάνεται η συγκέντρωσή της λόγω ελάττωσης των οιστρογόνων. Στον άνδρα συμμετέχει στην διαφοροποίηση των σπερματοκυττάρων.
Διεγείρει κάποια κύτταρα των όρχεων που παράγουν μια πρωτεΐνη η οποία επιδρά στην τεστοστερόνη, που είναι απαραίτητη για τη διαδικασία της σπερματογένεσης.
Η LH στη γυναίκα συμβάλλει στην ωοθυλακιορρηξία και διεγείρει τις ωοθήκες προς παραγωγή ανδρογόνων. Στη συνέχεια, τα ανδρογόνα υφίστανται αρωματοποίηση και μετατρέπονται σε οιστρογόνα. Στον άνδρα δρα στα διάμεσα κύτταρα των όρχεων και αυξάνει τη βιοσύνθεση των ανδρογόνων ορμονών και ιδιαίτερα της τεστοστερόνης, οπότε προκαλείται αύξηση των σεξουαλικών φαντασιώσεων και επιδόσεων.
Οι τιμές της LH στο αίμα των αντρών εμφανίζει 8-10 διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου και οι υψηλότερες τιμές παρατηρούνται κατά τις 6 το πρωί.
Τα οιστρογόνα προκαλούν ελάττωση των γοναδοτροπινών και σε αυτήν την ιδιότητα βασίζεται η δράση ορισμένων κατηγοριών αντισυλληπτικών φαρμάκων. Δηλαδή αναστέλλεται η έκκριση της LH και της FSH με αποτέλεσμα τη διακοπή της ωρίμανσης των ωαρίων. Σε περίπτωση έλλειψης αυτών των ορμονών στη νεαρή ηλικία δεν παρατηρείται ανάπτυξη των γεννητικών χαρακτηριστικών.
Η προλακτίνη προκαλεί την αύξηση του μαζικού αδένα και δίνει το έναυσμα για την έναρξη της γαλουχίας. Είναι υπεύθυνη για την παραγωγή του γάλακτος και προκαλεί αισθήματα ηρεμίας, καθώς βοηθά τη μητέρα να χαλαρώσει. Έχει βρεθεί ότι η μηχανική διέγερση της θηλής του μαστού προκαλεί μέσα σε ένα πεντάλεπτο σημαντική αύξηση της προλακτίνης στο αίμα. Η έκκριση προλακτίνης βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο του υποθαλάμου και αυξάνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου καθώς και σε καταστάσεις stress.
Έχει διαπιστωθεί ότι η ντοπαμίνη έχει επίδραση στα επίπεδα της προλακτίνης. Για το λόγο αυτό τα αντιψυχωσικά φάρμακα (αντιντοπαμινεργική δράση) μπορεί να έχουν ως παρενέργεια την εμφάνιση γαλακτόρροιας, ακόμα και όταν δεν υπάρχει κύηση.
Η υπερπρολακτιναιμία δρα ανασταλτικά στην έκκριση των FSH και LH, επηρεάζει τη λειτουργία των όρχεων και των ωοθηκών και προκαλεί ανωμαλίες του έμμηνου κύκλου στις γυναίκες. Για το λόγο αυτό η υπερπρολακτιναιμία συγκαταλέγεται στα κυριότερα αίτια στειρότητας και η προλακτίνη πρέπει πάντοτε να μετράται κατά την εργαστηριακή διερεύνηση της στειρότητας.
