Διατήρηση της γονιμότητας σε προεφηβικά αγόρια

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το προσδόκιμο ζωής για  παιδιά και εφήβους που έχουν διαγνωστεί με κακοήθεια έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, ένα σημαντικό ποσοστό αυτών των επιζώντων του καρκίνου βιώνει υπογονιμότητα στην ενήλικη ζωή. Εκτός από την ογκολογική θεραπεία, άλλες μη ογκολογικές καταστάσεις και η σχετική θεραπεία τους μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα γονιμότητας. Στις μη ογκολογικές ιατρικές καταστάσεις συμπεριλαμβάνονται  αιμοποιητικές διαταραχές ( θαλασσαιμία, τη δρεπανοκυτταρική αναιμία, την απλαστική αναιμία κ.α ), γενετικές ασθένειες (σύνδρομο Turner, σύνδρομο Klinefelter, κ.α. ) ή ανοσοανεπάρκειες.

Η συχνότητα εμφάνισης παιδικών και εφηβικών καρκίνων κυμαίνεται περίπου από 50 έως 200 περιπτώσεις ανά εκατομμύριο παιδιά ετησίως. Σήμερα, περισσότερο από το 80% αυτών των καρκίνων μπορούν να θεραπευτούν. Οι θεραπείες για τον καρκίνο, όπως η χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, μπορεί και αυτές να οδηγήσουν σε διαταραχή της γονιμότητας, μια επιπλέον πηγή ανησυχίας καθώς η σπερματογένεση είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στη χημειοθεραπεία και στην ακτινοθεραπεία.

Οι πιθανοί κίνδυνοι για τη διαταραχή της γονιμότητας ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, τον δείκτη μάζα σώματος, την ιατρική κατάσταση και το μεταγενέστερο θεραπευτικό σχήμα. Μία ολοκληρωμένη ατομική εκτίμηση είναι απαραίτητη να καθορίσει την κατάλληλη χρονική στιγμή και τις μεθόδους  για τη διατήρηση της γονιμότητας.

Εργα

Οι επιστήμονες έχουν δημιουργήσει μια σειρά μεθόδων για τη διατήρηση της γονιμότητας των ενήλικων ανδρών και γυναικών όπως η κρυοσυντήρηση σπερματοζωαρίων και ωαρίων, εμβρύων ή ιστών. Η διατήρηση γονιμότητας στους ενήλικες άνδρες έχει δώσει πολύ καλά αποτελέσματα. Ο συνδυασμός της κρυοσυντήρησης του σπέρματος ή του ορχικού ιστού και των τεχνικών της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αποτελεί πλέον μια μέθοδο ρουτίνας, με καλά ποσοστά επιτυχίας.

Τι γίνεται όμως με την διατήρηση της γονιμότητας στα προεφηβικά αγόρια ? Στα προεφηβικά αγόρια απουσιάζει η σπερματογένεση, δηλαδή δεν έχει αρχίσει η ωρίμανση των πρόδρομων κυττάρων σε σπερματοζωάρια, οπότε δεν υπάρχει βιολογικό υλικό που θα μπορούσε να αποθηκευτεί για μελλοντική χρήση. 

Την απάντηση στην ερώτηση αυτή προσπαθεί να δώσει η κρυοσυντήρηση ανώριμου ορχικού ιστού, που αποτελεί εν προκειμένω την μοναδική επιλογή διατήρησης της γονιμότητας. Ο όρχις στα προεφηβικά αγόρια περιέχει βλαστοκύτταρα, τα πρόδρομα κύτταρα που θα δημιουργήσουν τα σπερματοζωάρια όταν έρθει η ώρα τους. Μικρά κομμάτια ανώριμου ιστού από τους όρχεις αφαιρούνται χειρουργικά για κρυοσυντήρηση, με ειδικά πρωτόκολλα, με σκοπό την διατήρηση των πρόδρομων αυτών κυττάρων, τα οποία αργότερα θα οριμάσουν σε σπερματοζωάρια. 

Η διατήρηση της γονιμότητας στα προεφηβικά αγόρια που νοσούν, ξεκίνησε πριν από λίγα χρόνια – με πειράματα που έγιναν αρχικά σε ποντικούς – και από τότε μέχρι σήμερα οι προσπάθειες πολλών ερευνητικών ομάδων έχουν ανοίξει καινούργιους δρόμους για την θεραπεία της υπογονιμότητας. Τα μέχρι σήμερα πειράματα έχουν γίνει στα πειραματόζωα και έχουν δώσει πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Ήδη κλινικές μελέτες οργανώνονται και για τον άνθρωπο και η ελπίδα υπάρχει στο σύντομο σχετικά μέλλον να δούμε τα επιθυμητά αποτελέσματα που θα λύσουν το πρόβλημα της διατήρησης γονιμότητας και των προεφηβικών αγοριών που θα νοσήσουν.

 Μέχρι σήμερα η διαδικασία αυτή είναι ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΉ και χρειάζεται ακόμη να σημειωθεί πρόοδος μέχρι να φτάσουμε σε σημείο η κρυοσυντήρηση του ανώριμου ορχικού ιστού να είναι κλινικά εφαρμόσιμη. Παρά την ερευνητική φύση της όμως, η θεραπευτική αυτή οδός αποτελεί τον μοναδικό τρόπο δημιουργίας οικογένειας σε αυτά τα περιστατικά και έτσι περισσότερα από 1000 προεφηβικά αγόρια ηλικίας μεταξύ 3 μηνών και 18 ετών έχουν ήδη μπει στη διαδικασία τα τελευταία χρόνια. 

Στις μέρες μας, τα ζητήματα γονιμότητας αναγνωρίζονται ολοένα και περισσότερο ως κύρια ανησυχία για τους νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς και τις οικογένειές τους.  Η αγωνία για το αναπαραγωγικό τους μέλλον προκαλεί ψυχοκοινωνικό στρες που βλάπτει την ευημερία τους. Γιαυτό πολλαπλές έρευνες έχουν δείξει ότι οι γονείς είναι πρόθυμοι να αγκαλιάσουν την πειραματική σήμερα τεχνική, ελπίζοντας ότι οι μελλοντικές εξελίξεις θα επιτρέψουν την αποκατάσταση της γονιμότητας μέχρι να μεγαλώσουν τα παιδιά τους.

Οι ασθενείς και οι οικογένειές τους πάντα αισθάνονται συγκλονισμένοι από τη διάγνωση μιας νόσου που αφορά ίσως και την ζωή των παιδιών τους και η διατήρηση της γονιμότητας όχι μόνο δεν αποτελεί προτεραιότητα, αλλά πολλές φορές δεν αναφέρεται καθόλου. Εδώ είναι ιδιαίτερα σημαντική η συνεισφορά των παιδιάτρων, ογκολόγων και αρμόδιων νοσηλευτών με στόχο την αύξηση της ευαισθησίας σε θέματα γονιμότητας. Ο θεράπων ιατρός, που έχει αποφασίσει για το κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα, μπορεί να αξιολογήσει τους κινδύνους που αυτό θα επιφέρει στην γονιμότητα του παιδιού και να αποφασίσει  εάν θα παραπέμψει  ένα ασθενή ή όχι στο πρόγραμμα κρυοσυντήρησης του ανώριμου ορχικού ιστού, σε μια προσπάθεια διατήρησης της γονιμότητας. 

Είναι σημαντικό αυτή η διαδικασία να κινηθεί άμεσα. Ένα γρήγορο μονοπάτι παραπομπής μειώνει  σημαντικά τον χρόνο και το κόστος που χρειάζονται οι ασθενείς για πρόσβαση στις υπηρεσίες διατήρησης γονιμότητας. Δεδομένου του επείγοντος τόσο της θεραπείας του καρκίνου όσο και της διατήρησης της γονιμότητας, οποιαδήποτε καθυστέρηση στη διαδικασία θα μπορούσε ενδεχομένως να δράσει αρνητικά στα ενδιαφέροντα του ασθενή. 

Η Hellenic Sperm Bank (HSB) έχει ξεκινήσει την κρυοσυντήρηση ανώριμου ορχικού ιστού για τη διατήρηση της γονιμότητας παιδιών στην Ελλάδα. Η Τράπεζα βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη αλλά μπορεί να κρυοσυντηρήσει δείγματα και από άλλες πόλεις. Η εμπειρία από προγράμματα διατήρησης γονιμότητας στη Γερμανία, το Βέλγιο και άλλες χώρες έχει δείξει ότι το δείγμα μπορεί να μεταφερθεί από το χειρουργείο στην Τράπεζα της κρυοσυντήρησης, χωρίς αρνητικές επιπτώσεις. Ακολουθώντας αυτήν την πρακτική, η Hellenic Sperm Bank μπορεί να αποτελέσει τοποθεσία κρυοσυντήρησης που εξυπηρετεί όλη την Ελλάδα. Η επιτυχία αυτής της διαδικασίας εξαρτάται από την ορθή επικοινωνία ανάμεσα στην οικογένεια του ασθενή, τους θεράποντες ιατρούς και την HSB.

Για τις λεπτομέρειες της κατάψυξης του σπέρματος παρακαλώ επικοινωνήστε με το εργαστήριο, καθώς το κάθε δείγμα έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και χρήζει διαφορετικής μεταχείρισης.