Έλεγχος του οξειδωτικού στρες

Οι ελεύθερες ρίζες (Reactive Oxygen Species, ROS) είναι ουσίες που έχουν στην επιφάνειά τους ένα μόνο του ηλεκτρόνιο. Οι ελεύθερες ρίζες είναι πολύ ασταθή μόρια και στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν σταθερή δομή “κλέβουν” ηλεκτρόνια από διπλανές ουσίες, οι οποίες όμως έτσι μετατρέπονται αυτές σε ελεύθερες ρίζες. Ξεκινά λοιπόν μια αλυσιδωτή αντίδραση που διαταράσει την κυτταρική ισορροπία και λειτουργία.

Πολλές είναι οι αιτίες που προκαλούν τη δημιουργία ελευθέρων ριζών και κατά συνέπεια  οξειδωτικού στρες στα κύτταρα. Στα συχνά αίτια συμπεριλαμβάνονται καταστάσεις όπως η παχυσαρκία, η κιρσοκήλη, διάφορες ενδοκρινικές ή μεταβολικές παθήσεις και οι χρόνιες φλεγμονές της γεννητικής οδού του άνδρα, ή συνήθειες όπως το κάπνισμα ή η χρήση ουσιών.

Οι ελεύθερες ρίζες, όταν υπάρχουν στα σπερματοζωάρια σε χαμηλές συγκεντρώσεις είναι απαραίτητες για την ορθή λειτουργία του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος και των διαδικασιών που επιτελούνται σε αυτό, συμπεριλαμβανομένης της σπερματογένεσης.

Οι αυξημένες συγκεντρώσεις όμως βλάπτουν την φυσιολογική λειτουργία του σπερματοζωαρίου. Για να προφυλαχτεί ένα κύτταρο από το οξειδωτικό στρες αναπτύσσει αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς. Το σπερματοζωάριο έχει περιορισμένα επίπεδα αντιοξειδωτικής άμυνας και στερείται μηχανισμού που θα του επέτρεπε με ακρίβεια να ανιχνεύσει και επιδιορθώσει τις βλάβες, κατά συνέπεια τα σπερματοζωάρια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στο οξειδωτικό στρες. 

Οι ελεύθερες ρίζες μπορούν να προκαλέσουν: 

1.αλλαγές στη δομή των πρωτεϊνών και 

2.εκτεταμένες βλάβες στο DNA των σπερματοζωαρίων.

Αυτές οι αλλαγές μειώνουν κατά συνέπεια τη γονιμοποιητική ικανότητα ενος δείγματος σπέρματος με αποτέλεσμα να δυσκολεύει η φυσική σύλληψη ή να επηρεάζεται αρνητικά το αποτέλεσμα της σπερματέγχυσης ή της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Το οξειδωτικό στρες θεωρείται, επίσης, ως μια από τις αιτίες επαναλαμβανόμενων αποβολών. 

Τα τελευταία χρόνια ο έλεγχος του οξειδωτικού στρες έχει γίνει μέρος της ρουτίνας ελέγχου της ανδρικής γονιμότητας. Η εξέταση 8-OHdG στο σπέρμα, είναι μια επιστημονική εργαστηριακή τεχνική, που δεν βασίζεται σε εμπορικό κιτ και αναπτύχθηκε πριν από πολλά χρόνια.

Χρησιμοποιείται από πολλά εργαστήρια στον κόσμο και υποστηρίζεται από πολύχρονη και αξιόπιστη βιβλιογραφία. Η μέθοδος βασίζεται στον υπολογισμό των επιπέδων της 8-OHdG (8-υδρόξυ-δεοξυγουανοσίνης) που αποτελεί ένα προϊόν εκφύλισης του DNA. Η γουανοσίνη θα μετατραπεί σε 8-υδρόξυ-δεοξυγουανοσίνης όταν δημιουργηθεί οξειδωτικό στρες που υπερκαλύπτει την αντιοξειδωτική ικανότητα του κυττάρου. Η μέθοδος ανίχνευσης βασίζεται στην κυτταρομετρία ροής που αποτελεί έναν ακόμη λόγο αξιοπιστίας της μεθόδου, λόγω της δυνατότητας του κυτταρομετρητή ροής να αξιολογεί τεράστιο αριθμό σπερματοζωαρίων.